اظهارنامه مالیاتی، سندی است که به‌طورخاص توسط اشخاص حقیقی و حقوقی برای محاسبه و پرداخت مالیات بر درآمد به سازمان امور مالیاتی ارائه می‌شود و تفاوت‌های قابل‌توجهی با سایر اسناد مالی دارد.
در‌حالی‌که اسناد مالی مانند صورت‌های مالی، گزارش‌های سود و زیان و ترازنامه، جزئیات مالی کلی یک شرکت یا شخص حقیقی را برای اهداف حسابرسی، ارزیابی و تجزیه و تحلیل درون سازمانی فراهم می‌کنند، اظهارنامه اشخاص حقیقی و حقوقی به‌طورخاص بر محاسبه درآمد قابل مالیات و تعیین مالیات سالانه متمرکز است.
این تفاوت هم در هدف از تهیه این اسناد و هم در محتوا و جزئیات ارائه شده در آن‌ها نیز منعکس می‌شود. اظهارنامه مالیاتی به سازمان‌های دولتی اجازه می‌دهد تا به‌طورموثر بر میزان مالیات قابل پرداخت نظارت کنند، در حالی‌که سایر اسناد مالی به‌طورعمده برای طرف‌های ذی‌ربط داخلی و خارجی تهیه می‌شوند.
چه کسانی باید اظهارنامه مالیاتی ارسال کنند؟
ارائه اظهارنامه الکترونیکی مالیاتی شامل چه کسانی می‌شود؟ این بحث از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است زیرا کمک می‌کند تا هر شخص یا نهادی به درستی از وظایف قانونی خود آگاه شود. اشخاصی که موظف به ارائه اظهارنامه الکترونیکی مالیاتی از طریق نرم افزار سامانه مودیان هستند عبارت‌اند از:
- کلیه اشخاص حقیقی که در ایران مشغول به فعالیت هستند و معاف از مالیات نیستند،
- کلیه اشخاص حقوقی که در ایران مشغول به فعالیت هستند و معاف از مالیات نیستند،
- کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی ایرانی که در خارج از کشور مشغول به کار هستند و درآمد آن‌ها از داخل ایران است،
- کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی که خارج از کشور اقامت دارند ولی درآمد آن‌ها از فعالیت‌های داخل ایران است،
- کلیه اتباع غیر ایرانی (اعم از حقیقی یا حقوقی) که در ایران درآمد دارند، مشمول مالیات هستند.
در مقابل، شهرداری‌ها و سازمان‌های زیرمجموعه در استان‌ها، سازمان‌ها و نهادهایی که از بودجه عمومی دولت استفاده می‌کنند، کلیه موسسات و وزارت‌خانه‌ها، کارگران، صیادان، عشایر و شرکت‌های تعاونی دانش آموزی و دانشجویان از تسلیم اظهارنامه مالیاتی معاف هستند. این دسته‌بندی نشان‌دهنده طیف گسترده‌ای از افراد و نهادهایی است که تحت پوشش قوانین مالیاتی قرار می‌گیرند و نقش مهمی در ساختار مالیاتی کشور ایفا می‌کنند.